Zowel in liberale als linkse milieus staat het onvoorwaardelijk basisinkomen (dat ik verder zal afkorten als OB) weer volop in de belangstelling.
Op het eerste zicht lijkt het ook een zeer aantrekkelijk concept, met name voor gezonde, sociale, intelligente en creatieve mensen die zich voluit willen engageren in allerhande projecten en daarbij ook nog eens gewoon willen genieten van het leven, vrienden en familie.
Sommige van mijn antiautoritaire, linkse vrienden tonen zich dan ook oprecht verbaast als ik te kennen geef allerminst enthousiast te zijn over een eventuele invoering ervan binnen de huidige maatschappelijke constellatie.

Voor sommigen lijkt het OB, onder welke gedaante dan ook, een soort Gouden Kalf te zijn geworden, de nieuwe grote droom die alle sociale en economische problemen in 1 klap zal oplossen.
Een beetje zoals velen de opkomst van het Neoliberalisme zagen als ‘het einde van de geschiedenis’… Het IMF en de OESO hebben intussen ook reeds ontdekt dat dit visioen niet klopt en miljoenen mensen over de hele wereld ondervinden aan den lijve dat de droom nachtmerrieachtige trekjes heeft maar intussen is het beest los en het lijkt er niet op dat hij snel weer in zijn kooi geraakt.
Nu lijkt een nieuw heilsidee opgedoken waar men zich liefst blindelings aan wil overgeven.
Daarbij wordt door linkse mensen over het hoofd gezien dat het idee allerminst nieuw kan worden genoemd en dat enkele van de hogepriesters van het neoliberalisme er de grootste voorstanders van waren.
(Friedman bv met zijn negatieve inkomstenbelasting).

Hierbij dus mijn fundamentele kritiek op de invoering van een OB in onze maatschappelijke context.

Maar laat ik beginnen met een positieve noot

Wie profiteert nu eigenlijk van het OB ?

Als we het nu meteen met de volgende verkiezingen invoeren het bedrag niet onder de armoedegrens ligt ?

Op korte termijn ?
Ikzelf natuurlijk. Ik hoop tenminste nog een aantal jaar betrekkelijk gezond te blijven Fulltime werken in de sociale sector is inderdaad enorm stresserend en is met de gestegen werkdruk van de laatste jaren solliciteren voor een burn-out. Ik zal parttime kunnen blijven werken in een werksituatie die me goed ligt en waar ik voldoening in vind en zal nog tijd en financiële middelen overhouden om me bezig te houden met allerlei projecten, familie, vrienden Ik zal ecologisch verantwoorde maar dure treinreizen te kunnen betalen en voor mijn ouders kunnen zorgen als de thuiszorg onbetaalbaar wordt want niet meer inkomensafhankelijk. Allemaal precies zoals de Piratenpartij het had voorspeld. Natuurlijk hoop ik wel dat tegen kanker of hart-en vaatziekten me eindelijk hebben ingehaald men inzake ziektekosten nog in een overgangsregeling zal zitten want een goede ziekte-en hospitalisatieverzekering heb ik niet meer sinds mijn laatste job. Op je 50ste instappen is een dure aangelegenheid en als het OB wordt ingevoerd mag je er wel zeker van zijn dat verzekeringsmaatschappijen een grondige risico-analyse zullen uitvoeren.

Heel veel vrienden van mij. (tenzij ze als opbouwwerker of sociaal begeleider werken met een ambtenarenstatuut en ze dat werk niet graag opgeven voor een job in de geprivatiseerde zorg , maar zij kunnen natuurlijk ook vrijwilligerswerk gaan doen..)
Jonge, intelligente, creatieve mensen voor wie een hoog inkomen allerminst topprioriteit is maar die graag hun eigen leven willen uitbouwen op een ecologische manier, wars van een individualistische consumptiecultuur krijgen wat meer ruimte om nieuwe projecten te beginnen en de samenleving in hun omgeving een beetje leefbaarder te maken. Eigenlijk doen veel mensen dit al, maar er zal minder bureaucratie en controle zijn.wellicht.
Het positiefste van de hele zaak is wel dat huisdelen en samenwonen geen enorme aanslag op je inkomen meer zal zijn als je(even) niet werkt. Maar kan die achterhaalde wetgeving ook niet gewoon even gewijzigd worden ?
 Kleine ondernemingen en starters zullen de ruggensteun ook wel kunnen gebruiken en dat gun ik hen van harte.
En wie zal nu het meest profiteren ? 3 x raden en neen, het zijn niet de zwaksten in onze samenleving. Het zijn niet de ouderen die weinig konden sparen en zonder sociaal netwerk, het zijn niet de psychisch kwetsbare mensen of mensen meteen beperking, het is niet de jonge gast die op zijn 18de een zwaar ongeval krijgt en in een rolstoel belandt

Een eventuele invoering van het OB gebeurt niet in een machtsvacuüm.

Pleitbezorgers wijzen er graag op dat zowel vanuit liberale als linkse hoek de belangstelling groeit. Daarmee wil men blijkbaar aantonen dat het OB een soort magisch overstijgen van fundamenteel tegengestelde belangen zou kunnen betekenen en dat er een algemene, breed gedragen consensus over de modaliteiten zou kunnen komen.
Realiteit is dat natuurlijk niet.
De Piratenpartij wil het OB betalen door een grootse taks-shift van lasten op arbeid naar lasten op vervuilende industrie, grondstoffen, massaproductie en financiële markten terwijl rechts vanzelfsprekend alle sociale uitgaven en sociale en openbare diensten wil afschaffen en voor de rest een verhoging van de BTW-tarieven door gevoerd ziet.
Voor de Piratenpartij moet het basisinkomen hoog genoeg zijn om er fatsoenlijk van te kunnen leven. Voor rechts mag het niet boven de armoedegrens uitkomen anders staan werknemers in een sterkere onderhandelingspositie over loon-en werkvoorwaarden.
Het laat zich raden wie hier binnen de huidige machtsconstellatie aan het kortste eind zal trekken.
De mooie nieuwe wereld die progressieve voorstanders van het OB ons voor schilderen klinkt zeer aantrekkelijk. Als concept dat door onderhandelingen in parlement en regering kan gerealiseerd worden en van bovenaf opgelegd lijkt ze meer op een paard van Troye dat de heersende kapitaalsmarkten nog vaster in het zadel zal zetten, de mooie toekomstplannen van de Piraten zullen luchtkastelen blijken.

Loskoppeling van arbeid en inkomen : een bevrijding ?

Sarah Van Liefferinge van de Piratenpartij stelde in een column in de DM dat ‘de vakbonden de nieuwe realiteit negeren en dat ze geen solidaire oplossingen bieden’. ‘Ze zouden kunnen strijden voor de ontkoppeling van arbeid en inkomen in de 21ste eeuw. Ze zouden kunnen betogen voor inkomenszekerheid voor iedereen, voor een onvoorwaardelijk basisinkomen’.
Nu ben ik vrij kritisch ingesteld wat betreft de vakbond maar stellen dat het loskoppelen van arbeid en inkomen solidaire oplossingen kan bieden voor de nieuwe realiteit getuigt van gebrekkig inzicht in die realiteit.

Loskoppeling van arbeid en inkomen betekent ook een loslaten van het wederkerigheidsprincipe in de economie dat stelt dat bij een toenemende productiviteit ook de verloning moeten toenemen, zo niet ontstaan disproportionele winsten uit productie die niet wordt verdeelt onder de degenen die deze verwezenlijken maar worden opgeslokt door bezitters van de productie en financiële elites die daarmee hun macht vergroten.
Misschien zullen ze voor dit cadeau wel willen bedanken in de vorm van een kleine venootschapsbelasting. Denken dat ze een fundamentele tax-shift van lasten op arbeid naar ‘lasten op vervuilende massa-productie, grondstoffen, financiële transactie en dergelijke zullen accepteren is een illusie.
Temeer daar de mogelijkheden van burgers om zich te verzetten tegen dit systeem op deze manier nog meer aan banden wordt gelegd.

Inspraak wordt een farce.

Progressieve pleitbezorgers van het OB willen meer inspraak van de burger in het beleid.
Onze bestaande sociale zekerheid precies op zo’n participatief model gebaseerd. Werknemers en werkgevers beheren de sociale zekerheid paritair en de overheid kan niet naar willekeur ingrijpen in het systeem en bv. de hoogte van de uitkeringen veranderen (hoewel ze daar met name de laatste jaren verandering in probeert te brengen en daar helaas ook in slaagt. Niet bepaald in het voordeel van de burger overigens en het geeft te denken of ze daar meer toe bereid zal zijn na invoering van het ob)

Natuurlijk valt er veel kritiek te geven op dit systeem. Het is wel degelijk reformistisch, de productiemiddelen zijn bepaald niet in handen van de werkenden en ik kan zo wel even doorgaan. Ook over de organisatiestructuur en (gebrek aan) visie en daadkracht van de vakbonden is veel noodzakelijke kritiek te voeren. Maar die strijd kan enkel vanuit de basis gebeuren. Het zou me binnen het concept van dit vertoog trouwens te ver doen afdwalen om hier dieper op in te gaan.
Feit blijft dat de syndicale strijd tot nader orde het voornaamste en effectiefste wapen is tegen de willekeur van het patronaat.
Dat hierbij geen ‘volwaardig burgerschap’ kan worden bedongen zoals progressieve voorstanders van het OB graag opperen ligt niet zozeer aan de mankementen van syndicale strijd maar komt vooral voort uit de regulerende functie van de overheid.

Van participatie is er met het basisinkomen geen sprake meer. De overheid beslist alleen over wat kan en niet kan, en er is niet veel verbeeldingskracht nodig om in te zien wat er zal gebeuren als een begrotingsevenwicht moet worden hersteld. De democratische inspraak is dan nagenoeg helemaal verdwenen.
Mensen met een uitkering kunnen niet staken.Ze kunnen de overheid niet boycotten maar ze kunnen wel geboycot worden. Door de basisbestaanszekerheid van burgers helemaal over te laten aan de goodwill van de overheid ontneemt men burgers de mogelijkheid om die te beschermen, om er daadwerkelijk invloed op te hebben.

Enkele goed menende, progressieve politci in het parlement kunnen dit niet wezenlijk veranderen, ook niet als ze regeringszetels veroveren. Ze vormen in tegendeel een perfecte legitimatie van een in wezen ondemocratisch systeem.

Individualisering in plaats van collectieve solidariteit

Het fundamentele verschil tussen de bestaande sociale zekerheid en het basisinkomen is dat de eerste berust op een collectieve – horizontale - solidariteit en het tweede op een individualistische – verticale - benadering. In de sociale zekerheid is iedereen solidair met iedereen binnen de samenleving. Wie niet ziek is betaalt bijdragen voor wie wel ziek is. Wie geen kinderen heeft betaalt voor wie er wel heeft. En wie werkt betaalt de pensioenen van wie oud is. Met een basisinkomen krijgt iedereen rechtstreeks van de overheid een rugzakje mee en in ieders rugzakje zit evenveel.
Echter : Niet iedereen heeft de fysieke, psychische en mentale capaciteiten om zijn of haar leven vorm te geven zonder begeleiding of steun.Die begeleiding wordt helemaal marktafhankelijk Sommige mensen komen niet uit een warm nest waar sociale vaardigheden en weerbaarheid met de paplepel worden meegegeven. Zij dreigen nog meer te worden buitengesloten van ‘deze heerlijke nieuwe wereld’ dan zij daarvoor reeds waren. Overigens is ook gewoon ‘brute pech’ in de vorm van een zwaar ongeval of beroepsziekte voldoende om voor de rest van je leven af te hangen van een klein basisinkomen en de goodwil van anderen..

(Consequent) links wil een collectieve solidariteit en doet daarmee aan samenlevingsopbouw.
Liberalen willen die collectiviteit afbreken en met hun focus op vrijheid en eigen verantwoordelijkheid creëren op die manier een jungle waar het recht van de sterkste heerst.
Voor anarchisten zijn laatstgenoemde begrippen weliswaar ook essentieel maar vrijheid en verantwoordelijkheid kunnen nooit realiteit worden door het afbreken van solidariteit. Vrijheid en verantwoordelijkheid blijven holle woorden als je bestaanszekerheid afhangt van een wispelturige overheid die stevig vastgeklonken zit binnen een Vrije Marktlogica en ook werk afhangt van marktmechanismen en bazen.
Dit zijn geen achterhaalde, archaïsche normeringen maar feitelijkheden.

Ik vrees dat het opgewekte vertrouwen waarmee progressieve politici de onderhandelingen met rechtse partijen willen beginnen om van bovenaf een OB in te voeren getuigt van weinig inzicht in de realiteit waarin mensen leven en in neoliberale machtsverhoudingen.

.Wie ontvangt het basinkomen ?

Zijn dat alle inwoners van het land ? Allicht niet, ik hoor de sociale media al ontploffen over aanzuigeffecten en parasieten die onze welvaart komen stelen. Enkel burgers met de in dit geval Belgische nationaliteit dus allicht. Wat met inwoners die niet het bijzondere voorrecht hebben Belg te zijn ? Minimumlonen zijn er niet meer, werkloosheidsvergoedingen, invaliditeitsuitkeringen bestaan niet meer.
Sommige tegenstanders van het OB vrezen dat er voor lastig, smerig of ondankbaar werk geen mensen meer zullen gevonden worden...
Zal er een parlementaire meerderheid komen en blijven om ervoor te zorgen dat mensen zonder Belgische nationaliteit nog menswaardig behandelt worden, dat zij niet ons vuile werk moeten opknappen aan hongerlonen zonder recht op ziekte- of invaliditeitsuitkeringen ?

Het Onvoorwaardelijk basisinkomen vanuit een overheid aan haar burgers gegeven lijkt mij eerder een boze droom dan een visioen van een betere samenleving.

Het is inderdaad een feit dat mensen kreunen onder een te hoge werkdruk en om financiële redenen of onder druk van hun baas niet deeltijds kunnen werken, het is een feit dat dat mensen opgejaagd worden om werk te zoeken terwijl er geen jobs zijn, dat mensen jaren in jobs zitten waar ze zich niet goed in voelen en zo kan ik wel even doorgaan. Dat moet veranderen, onze levens moeten inderdaad kwalitatief beter worden.
Dat dit niet zo is komt niet door onze sociale zekerheid, komt niet door het idee van collectieve solidariteit.
Dat komt wel degelijk door aandeelhouders van de bedrijven waar we werken, dat komt door de Grote Moloch van het Marktdenken, de neoliberalistische logica die ons allemaal reduceert tot tot werkvee en consumenten. Alles wat niet past binnen dit kader moet verdwijnen.
De sociale zekerheid staat reeds een aantal jaar onder druk. Niet alleen door de traditioneel rechtse partijen. We herinneren ons nog heel goed welke partij de nieuwe wetgeving ondertekende dat de werkloosheidsuitkering degressief laat dalen in de tijd. Geen enkele partij weerstaat de druk om sociale verworvenheden af te nemen van onderen terwijl de elite zich verrijkt.
De liberalen pleiten nu ook niet voor niets voor een OB. Dezelfde partij die langdurig zieken stigmatiseert en ze weer aan het werk wil dwingen heeft nu de mond vol over hoe een basisinkomen mensen van het stigma van werkloosheid zal verlossen...
Even ter informatie : die partij vind ook dat het leefloon voorwaardelijk moet zijn...

Onderhandelen over het loslaten van collectieve solidariteit kan nooit een overweging zijn van een progressieve linkse partij of beweging die naam waardig.

Werkloos zijn hoeft helemaal niet stigmatiserend te zijn. Rechts zorgt voor het stigma om zo werklozen te kunnen opjagen. Langdurig ziek zijn is lastig om dragen voor de mens die ziek is. Wij als samenleving mogen die nooit als last zien, als een soort verliespost. Goede zorg voor kwetsbare mensen is essentieel voor een leefbare samenleving. Wij burgers zijn allemaal kwetsbaar. Vroeg of laat zullen wij ook hulp en begeleiding nodig hebben.

De ideeën van de piratenpartij klinken heel mooi. Er klinkt iets in van het soort samenleving dat we allemaal wel willen. Maar we weten ook allemaal dat die basisideeën gecorrumpeerd worden zodra ze in wetten worden gegoten.
Het wordt de hoogste tijd dat we onze politici duidelijk maken dat we er genoeg van hebben. Dat we zelf wel kunnen bepalen wat goed voor ons is en dat dit over het algemeen niet overeen komt met wat in parlement en regering beslist wordt.

Echte verandering komt steeds van onderuit.
Van mensen aan de basis die zich niet meer willen schikken aan machtsmechanismen die onze samenleving in een wurggreep houden.
Collectieve solidariteit, vrijheid en.verantwoordelijkheid zijn prachtige begrippen , ze klinken alleen hol als onze overheden ze in de mond nemen.
We kunnen ze ons maar beter weer eigen maken..

We gotta take the power back !